«افسردگی»
مشخصات : کاهش خلق حداقل 2تا 4 هفته - کاهش تمایل جنسی - کاهش انگیزه - کاهش فعالیت - کاهش سطح انرژی - اختلال خواب و اشتها - احساس گناه - تفکر خودکشی - افت تحصیلی
ü گاهی افسردگی به دنبال بیماری های مزمن ایجاد میشود مثل دیابت - فشارخون - بیماری های قلب و عروق - آلزایمر- پارکینسون و...
علت ایجاد افسردگی: قوی ترین فرضیه: غلظت یکسری نوروترنسمیترهای هیجانی مثل نوراپی نفرین و سرتونین دربخش هایی از مغز مثل لیمبیک به شدت کاهش می یابد . در خیلی افراد افسرده هیپوکامپ دچار کاهش فعالیت میشود. کمبود یا اختلال درعملکرد سرتونین و اپی نفرین بیشترین نقش را در ایجاد افسردگی دارد.
یکسری اختلالات هورمونی هم منجر به افسردگی میشود مثل اختلالات تیروئید- اختلالات هورمونهای جنسی مثل استروژن و پروژسترون (معمولا کاهش آنها)
· داروهای افسردگی: کلا 5-6 دسته اند. 2 دسته اهمیت بیشتری دارند.
داروهای ضدافسردگی علاوه بر درمان افسردگی کاربردهای دیگرهم دارند مثل:
1- علائم وازوموتور یائسگی که فرد دچار flashing میشود یا اختلالات دیگر در خانم های یائسه
2- نوروپاتی های شدید( فیبرومیالژی سندرمی است که باعث دردهای مزمن و منتشر درهمه جای بدن میشود)
3- بی اختیاری های ادراری استرسی و اختلالات اضطرابی 4 - استرس های بعد از تروما یا PTST 5- اختلالات پنیک )panic )
6- سندرم پیش از قاعدگی ( PMS ) 7- اختلالات درد 8- اختلال وسواس یا OCD 9- فوبیا های شدید
ü نوروترنسمیترهای نوراپی نفرین و سروتونین پس از آزادسازی و انجام وظیفه 2 سرانجام دارند:
1- یا توسط آنزیم مونوامینواکسید (MAO) متابلیسم شده و از پایانه عصبی حذف میشوند. 2- یا بازجذب شده و به اصطلاح reuptake میشوند.
ü ازآنجا که مهمترین علت افسردگی کاهش سروتونین و نوراپی نفرین در مغز است، اگر بتوانیم آنهارا مدت طولانی تری درپایانه عصبی حفظ کنیم به مرور باعث تغییراتی در پایانه عصبی شده که غلظت آنها را افزایش می دهد.
1- SSRIS ها : مهم ترین خانواده داروهای ضدافسردگی- مهارکنندگان انتخابی برداشت سروتونین – قیمت پایین و خطرکم بویژه درزمینه مسمومیت*
*چون تمایل خودکشی در افسرده ها بالاست بهتراست دارویی تجویز شود که درصورت استفاده برای خودکشی مسمومیت کمتری ایجاد کند.
شامل داروهای : فلوکستین یا پروزاک ( مهمترین و پرمصرف ترین ) – سیتالوپرام(پرکاربرد) – سرترالین(پرکاربرد) – پروکستین – فلووکسامین
کابردSSRIS ها در درمان : 1- حملات پنیک 2- استرس ها 3-استرس بعداز تروما 4- وسواس فکری 5- فوبیاهای شدید 6-اختلالات اشتها 7-پرخوری عصبی
عوارض SSRISها: اسهال و تهوع در ابتدای مصرف – اختلالات خواب ( کم خوابی یا پرخوابی ) – کاهش میل جنسی بویژه در آقایان
ü اگر دارو منجر به پرخوابی شود دستور مصرف برای شب و اگر منجر به بی خوابی شود دستور مصرف برای صبح است.
بیشترین کاهش میل جنسی دراثر مصرف فلوکستین است زیرا بالاترین طول اثر را دارد.
2 –SNRISها : مانع reuptake یا بازجذب نوراپی نفرین و سروتونین درپایانه های عصبی میشوند. شامل : ونلافاکسین( پرکاربردتر) – دولوکستین
کاربرد دولوکستین بیشتر در درمان موارد زیر است تا درمان افسردگی :
1- نوروپاتی ها ( آسیب اعصاب محیطی و عدم حس)
2- فیبرومیالژی ( دردهای منتشر مزمن در همه جای بدن)
3- اختلالات درد 4- استرس 5- بی اختیاری ادرار استرسی 6- وازوموتور یائسگی
3 –TCASها : داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (یک ساختمان سه حلقه ای خاص دارند) – مسمومیت بیشتری ایجاد میکنند ( نسبت به SNRIS)
از نظرمکانیسم شبیه SNRISها بوده و مثل آنها مانع بازجذب سرتونین و نوراپی نفرین میشوند ولی ازنظر تیپ ساختمانی و کارایی و مسمومیت باهم تفاوت دارند.
خانواده TCA عوارض جانبی قابل توجه دارند مثل عوارض آنتی کولینرژیکی که این عوارض در SNRIS هم هست ولی با شدت کمتر.
زمانی فرد توسط پزشک به سمت مصرف TCA میرود که SSRIS و SNRIS ها برای او جوابگو نباشند.
داروهای TCA برای موارد دیگر هم کاربرد دارند مثل: 1-اختلالات درد 2- شب ادراری 3- بی خوابی ( از عوارض جانبی آنها پرخوابی است)
4 –MAOIS ها: جلوی حذف نوراپی نفرین و سرتونین را از پایانه های عصبی می گیرند.
شامل داروهای: ترانیل سیپرومین – سلژیلین – موکلوبماید ( سلژیلین بیشترین استفاده را در درمان افسردگی دارد)
5 – داروهای متفرقه : ترازادون – نفازودون – بروپروپیون* – ماپروتیلین
اندیکاسیون های بالینی این داروها علاوه بر درمان افسردگی در اختلالات خواب، اختلالات درد، درد پیش از قاعدگی، ترک سیگار و اختلالات خوردن است.
*بوپروپیون در ترک سیگار استفاده میشود درواقع وابستگی به سیگار را در افراد کاهش میدهد و موجب کاهش علائم افسردگی و سندرم محرومیت نیکوتین میشود. از طرفی هم به عنوان آنتاگونیست گیرنده نیکوتین مورد استفاده قرار میگیرد.
