1- دیابت نوع 1: نوعی بیماری خودایمنی که باعث تخریب سلولهای بتای پانکراس که ترشح کننده انسولین ( تنظیم کننده گلوکزخون) هستند میشود. این دیابت کاملا وابسته به انسولین است و نقص انسولین درآن خیلی بارز است. بیشتر در سن پایین در کودکان پیش از بلوغ رخ میدهد.
2- دیابت نوع 2: درافراد بالای 40 سال و افراد چاق و کم تحرک – کاملا وابسته به نقص انسولین نیست. برعکس، انسولین زیاد هم هست ولی سلولهای مربوط به آن پاسخ نمی دهند (مقاومت به انسولین ) – در این دیابت، سلول مشکل دارد .
3- دیابت GDM: مختص دوران بارداری – بسیارخطرناک – برخی خانمهایی که در سن بالا باردار میشوند دردوران بارداری به آن مبتلا میشوند و احتمال ابتلای آنان به دیابت نوع 2 را بعد از بارداری خیلی بالا میبرد. دیابت نوع 2و دیابت بارداری بهم مرتبط اند .
4- Neonatal diabetes: در نوزادان تازه متولد شده ( 6 ماهه به بالا) – بیشتر مرتبط با دیابت نوع 1 است.
· نوعی دیگر دیابت هم هست که drug induced نام دارد. فرد در اصل دیابتیک نیست ولی دارویی خورده که باعث شده ما به اشتباه فکرکنیم قند او بالاست. مثل داروهای گلوکوکورتیکواستروئید( هیدروکورتیزول و هم خانواده های آن)- بتابلاکرها- فنی توئین- داروهای مهارکننده سیستم ایمنی( ایمونوساپرسیوها) مثل سیکلوسپورین، تاکرولیموز – داروهای افزایش دهنده قندخون – اولانزاپین که ازخانواده سایکوزهاست.
ü درهر دونوع دیابت نوع1و2، ژنیتک مهمترین فاکتور است.در دیابت نوع1 درمان فقط انسولین است ولی در دیابت نوع2، با داروهای خوراکی شروع میکنیم . اشتباه رایج این است که افراد فکر میکنند دیابت نوع2 بی خطر است و برای درمان آن فقط داروی خوراکی کافیست و انسولین نیاز نیست. درحالیکه دردیابت نوع2 نیز درجاتی از نقص انسولین وجود دارد. اگرچه در ابتدا زیاد مشکلی درترشح آن وجودندارد ولی هرچه بیماری پبشرفت میکند انسولین هم کمتر ترشح میشود. بنابراین درافراد نوع2 هم هستند کسانی که بدلیل عدم رعایت رژیم غذایی ودارویی، نهایتا مجبور به تزریق انسولین میشوند. درکل بهترین درمان دیابت تزریق انسولین بوده و درکسانی که دیابت نوع2 آنها دیرتشخیص داده شده و عوارض قلبی-عروقی-کلیوی ایجاد کرده باید درمان را با تزریق انسولن شروع کرد تا سریع تر بیماری را تحت کنترل درآوریم.
ü دردیابت نوع1، بیماری سریع شروع می شود و علایم شدید است و کودک ممکن است یکباره وارد کما شود و دچار کاهش وزن شدید شود.
§ خطرات دیابت : نکاتی که باید به بیمار آموزش داد شامل :
1- عوارض ناشی از عدم همکاری با درمان شامل عوارض قلبی – عروقی – کلیوی و...
2- علائم بالا بودن قندخون (عدم کنترل قندخون): مثل پرادراری- پرنوشی- خستگی و...
3- علائم کتواسیدوز(خطرناک):بوی تنفس شبیه میوه گندیده-تنفس عمیق ومشکل-خشکی دهان و پوست-خستگی شدید-تهوع-استفراغ-دردشکم- کاهش اشتها
4- علائم هایپوگلایسمیک : تعریق – لرزش – سردرد – خستگی – ضعف – تاکی کاردی( افزایش ضربان قلب) – تاری دید – تشنج – کما
رژیم غذایی مناسب:
· محدود کردن میزان کالری دریافتی ( 20-25kcal\kg\d )
· استفاده از قندهای کمپلکس بجای قندهای ساده
· مصرف فیبر به علت: 1- کمک به کنترل کلسترول LDL 2- کندکردن سرعت جذب قند از دستگاه گوارش
· مصرف شیرین کننده های مصنوعی فاقد ارزش غذایی ( ساخارین وآسپارتام) و دارای ارزش غذایی ( سوربیتول و فروکتوز)
ü قند کمپلکس: ترکیباتی که کمتربه گلوکز تبدیل شود ( قند مصنوعی مثل ساخارین و آسپارتام). ساخارین با وجود شیرین بودن، اصلا به گلوکز تبدیل نمیشود.
1- هایپوگلایسمی : قندخون کمتر از 50 ml\dL که ممکن است علامت دار یا بی علامت باشد.
درقندخون کمتر از 40 معمولا بیمار علامت دار است .قند کمتر از 20 خیلی شدید است و همراه با تشنج و کما و نهایتا مرگ است.
علائم هایپوگلایسمی: کدورت بینایی-تعریق-احساس گرسنگی-لرزش-گیجی-اضطراب-کاهش قندخون درشب( کابوس، بیقراری درخواب، تعریق شدید )
شکایت فرد از این علائم نشان میدهد که دزهای انسولین بخوبی زده نمیشود و باید آنرا دیرتر تزریق کرد مثلا یک اسنک تایم به بیمار داده شود و بعد شام انسولین بزند. هایپوگلایسمی بشدت خطرناک است. رنج قندخون زیر 70 وارد فازهای هایپوگلایسمیک میشود که آنرا تقسیم بندی می کنند( شدید-متوسط و..)
علت هایپوگلایسمی در بیمار دیابتی: 1 – رژیم غذایی نامنظم 2 - ورزش و فعالیت سنگین 3- گاستروپارزی( فلج معده) ، کندی تخلیه معده 4 - نقص درپاسخ هورمونهای تنظیم کننده 5 – مصرف بیش از حد سولفونیل اوره ها و انسولین 6- داروها
درمان : درصورت هوشیاری بیمار: 10 تا 20 گرم قندی که سریع جذب شود و تکرار هر 15-20 دقیقه
در صورت عدم هوشیاری بیمار : آمپول گلوکاگون 1mg (زمان پاسخدهی 5-6 دقیقه) یاانفوزیون وریدی گلوکز( ویال 50 سی سی گلوکز با سرم ): اثرفوری
§ نوروپاتی محیطی: دیابت بتدریج وارد فاز نوروپاتی میشود که بشکل گزگز و مورمور شدن یا بی حسی پا بروز میکند. این عدم حس مشکل ساز است چون باعث ریسک عفونت میشود و وقتی زخم و عفونت ایجاد میشود فرد متوجه نمیشود. زخم های بسیارکوچک درافراد دیابتی میتواند منجر به فاجعه شود و عفونت های بسیارشدیدی درپاها ایجاد کند. این افراد درصورت ابتلا به نوروپاتی ممکن است رفتن جسم خارجی به داخل پای خود را حس نکنند.
§ روش های پیشگیری ازعفونت پا:
1 - بررسی روزانه پاها( بین انگشتان) ازنظر وجود زخم 2 - عدم استفاده از کفش تنگ 3- هنگام کوتاه کردن ناخن ها مراقب باشند باعث آسیب بافتی نشوند.
افراد دیابتی اگر درمرحله حاد بیماری رژیم غذایی و دارویی خود را رعایت نکنند نهایتا مجبور به از دست دادن قسمتی از پای خود خواهند شد.
مشکلات قندخون بالا: 1- عفونت های مکرر 2- التیام تاخیری زخمها 3- کاهش قدرت بینایی 4- نوروپاتی 5- اختلال نعوظ 6- آسیب به کلیه، مغز، قلب
در این افراد ممکن است حتی آسیب ب دستگاه گوارش هم وارد شود و دچار پارالایزیس یا فلج دستگاه گوارش شوند که باعث افزایش دوره های یبوست میشود.
